ภรรยาของเฟอร์เรียราเจ้าของร้านขายของเก่า ที่ชื่อว่า มาเรีย กาบรีเอลา เป็นคนแรกที่สงสัยว่าแคปซูลบรรจุหินเรืองแสงสีฟ้านี้เอง ที่เป็นต้นเหตุ

“มาเรีย กาบรีเอลา แคปซูลบรรจุผงเหล่านี้ใส่ลงถุงพลาสติก แล้วนั่งรถโดยสารประจำทางไปยังสถานีอนามัยท้องถิ่น แต่คนที่นั่นไม่รู้เลยว่ามันคืออะไร แต่พวกเขาก็เก็บมันไว้” เพื่อนบ้านของกาบรีเอลา เล่าให้บีบีซีฟังถึงเหตุการณ์ในตอนนั้น

จนถึงเวลานี้ มีคนล้มป่วยนับสิบคน และแพทย์ที่โรงพยาบาลเริ่มสงสัยแล้วว่า นี่อาจเป็นเหตุการณ์กัมมันตรังสี จึงขอให้นักฟิสิกส์ทางการแพทย์คนหนึ่งมาตรวจสอบแคปซูล

นักฟิสิกส์คนนี้ คือ วอลเตอร์ เฟเฮียลา, เขาได้ยืมอุปกรณ์ตรวจจับกัมมันตรังสี จากสำนักงานด้านวัตตุกัมมันตรังสีในพื้นที่ แล้วไปที่สำนักอนามัย “แต่พอผมเข้าไปใกล้สำนักอนามัย ห่างออกไปแค่ 18 เมตร อุปกรณ์ตรวจจับกัมมันตรังสีเริ่มมีปฏิกิริยาแปลก ๆ แต่ผมคิดว่าอุปกรณ์มันเสีย” เขาบอกกับบีบีซี

เขาจึงนำอุปกรณ์กลับไปที่สำนักงานด้านวัตถุกัมมันตรังสี ซึ่งให้อุปกรณ์ชิ้นใหม่มา เขากลับไปที่สถานีอนามัยอีกครั้ง แต่อุปกรณ์ก็แสดงปฏิกิริยาเดียวกันอีก เมื่อเข้าใกล้สถานีอนามัย

นั่นหมายความว่า “ถ้าไม่ใช่เพราะผมอยู่ในพื้นที่ปนเปื้อนกัมมันตรังสีสูง หรือไม่ก็อุปกรณ์ 2 เครื่องเสียแน่ ๆ”

       สิ่งที่เขาเห็นต่อมา ทำให้เขาแทบหัวใจวาย เพราะเขาเห็นเจ้าหน้าที่ดับเพลิง ถือแคปซูลออกมาจากสำนักอนามัย เพื่อนำไปทิ้งแม่น้ำ “ผมเลยบอกว่า พระเจ้าช่วย อย่าทำนะ”

จากนั้น เขาอพยพผู้คนในสถานีอนามัยออกมาเพื่อความปลอดภัย โดยคนของสถานีฯ บอกเขาว่า ผู้หญิงคนหนึ่งจากร้านขายของเก่าเป็นคนนำแคปซูลนี้มาส่ง

“ผมจึงไปที่ร้านขายของเก่า แต่ก่อนจะก้าวเข้าไป อุปกรณ์ก็ตรวจจับกัมมันตรังสีได้ทั่วพื้นที่นั้นเลย” เขาจึงติดต่อรัฐบาลท้องถิ่น และคณะกรรมการนิวเคลียร์แห่งบราซิล เพื่อแจ้งเหตุ

ตาย 4 ป่วยหลายร้อย เฝ้าระวังกว่าแสน

          สำนักข่าวเอพี รายงานว่า ฟาเบียโน น้องชายของเพื่อนเจ้าของร้านขายของเก่า เมื่อได้รับหินเรืองแสงมาแล้ว เขาห่อมันในผ้าเช็ดหน้า ยัดใส่กระเป๋ากางเกง แล้วไปที่บาร์ในพื้นที่เพื่อดื่มสังสรรค์ ก่อนกลับไปบ้าน ซึ่งนำหินเรืองแสงให้ภรรยาดู และสงสัยว่า “มันเป็นผงเวทมนต์หรือเปล่า”

          สัปดาห์ต่อมา เขาอยู่ในห้องรักษาผู้ป่วยวิกฤตของโรงพยาบาลในนครริโอ เด จาเนโร ด้วยอาการปวดหัว วิงเวียนศีรษะ อาเจียน ปวดบวมตามร่างกาย ขาบวมแดงหนัก จนศัลยแพทย์ต้องกรีดเนื้อตายออกมา

          ฟาเบียโน ไม่ได้เจ็บป่วยในลักษณะนี้เพียงคนเดียว แต่มีอีก 13 คน ที่เคยได้สัมผัสใกล้ชิดกับหินเรืองแสง แต่ต่อมาต้องเข้าห้องไอซียู และไม่กี่วันต่อมา มีคนเสียชีวิต 4 คน รวมถึงหลานสาวของเฟอร์เรียรา ชื่อ ลีเด เฟอร์เรียรา

ความตื่นตระหนกปะทุขึ้นในชุมชน คนที่ได้สัมผัสกับซีเซียม-137 แม้จะไม่โดยตรง เริ่มทยอยเข้าโรงพยาบาลมากขึ้น ประชาชนหลายพันคนแห่กันไปโรงพยาบาล เพราะกลัวว่า พวกเขาอาจได้รับการปนเปื้อนกัมมันตรังสี

ตลอด 16 วัน นับแต่วัตถุซีเซียม-137 ถูกขโมยออกมาจากคลินิกรักษาโรคมะเร็ง ก่อนเปลี่ยนมือ และเดินทางไปทั่วเมือง มีผู้ถูกกัมมันตรังสีปนเปื้อนนับร้อยคน คนที่สัมผัสโดยตรง มีค่ากัมมันตรังสีระหว่าง 400-1,000 เรม (หน่วยปริมาณรังสีสมมูล) หรือเทียบเท่ากับเหยื่อเหตุทิ้งระเบิดนิวเคลียร์ในฮิโรชิมะ และนางาซากิของญี่ปุ่นในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้รับ

          สรุปแล้ว มีผู้เสียชีวิตจากเหตุกัมมันตรังสี 4 คนในปีนี้ มีผู้ป่วยได้รับกัมมันตรังสีต้องรักษาตัวในโรงพยาบาล 249 คน และผู้คนกว่า 100,000 คน ต้องเฝ้าระวัง โดยผู้คนในเวลานั้น รวมถึงสื่อ รายงานว่า นี่อาจเป็นวิกฤตนิวเคลียร์ครั้งร้ายแรงที่สุด นับแต่เหตุการณ์เชอร์โนบิลในยูเครนก็เป็นได้

          หลายปีต่อจากนี้ มีผู้เสียชีวิตจากโรคมะเร็งที่เชื่อมโยงกับกัมมันตรังสีอีก 3 คนในชุมชน รวมถึงตัวเฟอร์เรรา เจ้าของร้านขายของเก่า ที่เสียชีวิตในปี 1994 จากโรคตับแข็ง

ปัจจุบัน สำนักข่าวเอพีรายงานว่า ร้านขายของเก่า สถานที่ที่แคปซูลถูกเปิดออก ได้ถูกทิ้งร้าง ส่วนคลินิกโรคมะเร็งที่คนเก็บขยะ 2 คน เข้าไปขโมยวัตถุกัมมันตรังสี ถูกสร้างทับด้วยศูนย์ชุมชน แต่ไม่มีป้าย หรืออนุสรณ์ใด ๆ ตั้งไว้ เพื่อเตือนใจถึงโศกนาฎกรรมที่เกิดขึ้น

ส่วนสารซีเซียม-137 และสิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ ที่ปนเปื้อนกัมมันตรังสี รวมน้ำหนักกว่า 6,000 ตัน ไม่ว่าจะเป็นเสื้อผ้า เฟอร์นิเจอร์ ส่วนของอาคาร แม้กระทั่งดิน ได้ถูกบรรจุใส่ถังและตู้คอนเทนเนอร์เหล็ก ฝังกลบลงในบ่อ